Με αφορμή τα όλο και αυξανόμενα προβλήματα
γλωσσικής έκφρασης των νέων θα ήθελα να εστιάσω στο θέμα της πολυγλωσσίας στη
σύγχρονη εποχή και στα προβλήματα που αυτή προκαλεί. Ο τρόπος ομιλίας των νέων
και τα γλωσσικά πρότυπα που αυτοί υιοθετούν λαμβάνουν ανησυχητικές διαστάσεις
για την πορεία της γλώσσας και του έθνους μας.
Όλοι μας γνωρίζουμε πως η γλώσσα αποτελεί το
θεμέλιο της ανθρώπινης επικοινωνίας, εκφράζει την ιδιοσυγκρασία και το
πνευματικό επίπεδο κάθε ατόμου, αλλά και σηματοδοτεί το πολιτιστικό υπόβαθρο
και την εθνική ταυτότητα κάθε λαού. Σε μια εποχή, όμως, όπως η σημερινή όπου οι
κοινωνίες είναι πολυπολιτισμικές και επομένως ανοικτές και δεκτικές στα νέα
δεδομένα που προκύπτουν μέσα από τις αέναες πολιτισμικές συνεργασίες η γλώσσα,
ναι μεν εμπλουτίζεται με νέους όρους, αλλά παράλληλα απειλείται από αυτούς.
Συγκεκριμένα, θα ήθελα να εστιάσω στο φαινόμενο
της παγκοσμιοποίησης και στην εισαγωγή της τεχνολογίας που προκάλεσαν την
εισαγωγή αλλά και την επιβολή τυποποιημένων όρων και ξενισμών. Έτσι, επιτρέψαμε
μια ανεξέλεγκτη γλωσσική "ξενηλασία", γεγονός που μας απομάκρυνε από
τις γλωσσικές μας ρίζες και προκάλεσε αλλοίωση στο γλωσσικό μας πρότυπο. Οι
νέοι μας έμειναν αθωράκιστοι απέναντι στο γλωσσικό ξενικό οίστρο και άφησαν
αναξιοποίητους τους μηχανισμούς της μητρικής τους γλώσσας. Οι συνέπειες είναι
ορατές και στον προφορικό και στον γραπτό τους λόγο. Μέσα από την παρείσφρηση
αναφομοίωτων ξενικών φωνημάτων προκαλείται ανατροπή των γραμματικών και
συντακτικών κανόνων και παρουσιάζονται ποικίλοι βαρβαρισμοί και σολοικισμοί. Τα
νέα παιδιά, στην προσπάθειά τους να επικοινωνήσουν, στέλνουν μηνύματα γράφοντας
"greeklish", ενώ στην καθημερινή προφορική τους επαφή κωδικοποιούν το
λόγο, μεταχειρίζονται ξενόφερτες φράσεις, περιορίζουν την έκφρασή τους,
αδυνατώντας να διεξάγουν ακόμη και έναν απλό καθημερινό διάλογο. Δεν πρόκειται
για τίποτε άλλο από μια γλωσσική αναρχία και ελευθεριότητα που οδηγεί στην
κατακρεούργηση του γλωσσικού μας οργάνου και στη λήθη του γλωσσικού μας
παρελθόντος.
Ιδιαίτερα αισθητή είναι και η συμβολή των ΜΜΕ που
με την προβολή ταινιών που δεν μεταγλωττίζονται καθώς και με τη διαφημιστική
πολιορκία και την έντονη συνθημοτοποίηση αποδείχτηκαν "δούρειος
ίππος" για τον γλωσσικό εξανδραποδισμό της νεολαίας μας.
Για να αντισταθούμε λοιπόν σε αυτή τη γλωσσική
καχεξία οφείλουμε να ενισχύσουμε την επαφή των νέων παιδιών με τη μητρική τους
γλώσσα και να καλλιεργήσουμε την εθνική γλωσσική ταυτότητα. Αρχικά, η
οικογένεια οφείλει να προωθεί το διάλογο και να παρέχει ποιοτικά ερεθίσματα στα
μέλη της, να εμφυσά την αγάπη για τη λογοτεχνία και γενικότερα την επαφή με το
βιβλίο, ώστε να επιτευχθεί η εξοικείωση με τον προφορικό και τον γραπτό λόγο.
Το σχολείο, με τη σειρά του, να βοηθήσει τον μαθητή να κατανοήσει τη μορφολογία
της γλώσσας του, καθώς και τους συντακτικούς και γραμματικούς της μηχανισμούς.
Να τον ενθαρρύνει στο μάθημα της Έκθεσης και να του παρέχει περιθώρια
ελευθερίας στη διατύπωση των απόψεών του.
Πρότασή μου είναι να αναλάβουμε πρωτοβουλίες για
την ποιοτική βελτίωση του περιεχομένου των ΜΜΕ. Η παρακολούθηση επιμορφωτικών
σεμιναρίων από τους αρθρογράφους και η γλωσσική επιμέλεια της ειδησεογραφίας
από καταρτισμένους φιλολόγους θα καθιστούσαν τις εφημερίδες και τα υπόλοιπα
ενημερωτικά μέσα ένα κατάλληλο γλωσσικό πρότυπο για τους νέους και δίαυλο
επικοινωνίας με τη μητρική τους γλώσσα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να εκφράσω την πεποίθηση ότι όλοι μας, ο καθένας με
τον τρόπο του, έχουμε χρέος να βοηθήσουμε τη νέα γενιά να προστατέψει τη
γλωσσική της κληρονομιά, διαφυλάσσοντας παράλληλα και την εθνική της
παρακαταθήκη.
της Μαρίας Πετροπούλου
Φιλόλογος, συγγραφέας,
καθηγήτρια στο Φροντιστήριο Μ.Ε.
"Κέντρο Μελέτης"
